Özel Gruplar Obez Otistik Down Sendromu Spastik Fiziksel gelişim bozukluğu teşhisi konmuş çocuklar için egzersiz programları. sporun otizm tedavisinde yeri var mı ya da ne kadar etkisi var?
Aslında spor bir tedavi biçimi midir yoksa sadece destek terapi yöntemlerinden biri midir?
Ünlü pedogoglardan Dr.Karl Gaulhofer “Bedensel eğitim beden yolu ile ile genel eğitimdir” diyor. Sağlıklı bireyler için bu söz son derece doğru iken bizim çocuklarımıza da katkısı aynı mı? Ya da yararlı olması için neler yapılmalı? Otizmlinin eğitiminde sporun yeri sadece ülkemizde değil dünyada da oldukça bakir bir konu. Dolayısıyla araştırma ve geliştirmeye de muhtaç. Bedensel eğitim, insanın sosyalleşebilmesi ve kişiliğini bulup doğru bir çizgi üzerinde yol almasında büyük rol oynar. Bireyin beden sağlığını, ruh sağlığını, beden becerilerini geliştirmeye yöneliktir.
Gerektiğinde çevresel koşullara ve katılımcıların özelliklerine göre değiştirilebilen esnek kurallara dayalı, oyuna, jimnastiğe, spora dönük alıştırma şeklindeki etkinlikler otizmli olsun veya olmasın her bireye katkı sağlar. Bunlar zaten hepimizin bildiği genel bilgiler. Bireyin hareket gereksinimini karşılamak, kişiyi bedensel, psikolojik ve sosyolojik açıdan sağlıkılı kılmak için çok önemlidir.
Spor; Sağlığı destekler, aktif bir yaşam tarzı sağlar; çocuk sporla mutlu bir çocuk olabilir. Aynı zamanda bireysel sorumluluğu da gelişir. Pozitif etkileşim olanağını geliştirir, ortak ve kurallara uygun oyun becerilerini destekleyen doğal bir öğrenme ortamı sağlar. Hareket eğitimi etkinlikleri ile çocukların birbiriyle iletişim kurma becerisi gelişir. Çocuk spor yoluyla, hem akademik başarının yolunu açar hem de çevresini tanır, iletişim kurar, kendine olan öz güveni yerine gelir. Psikolojik açıdan kendini kontrol etmeyi öğrenir ve konsantrasyonu artar.
Spor yoluyla; Organik gelişim Anatomik gelişim Endokrin sisteminin düzenlenmesi Yaşam disiplini Hiperaktifliğin düzenlenmesi Beslenme alışkanlığının oluşturulması Uykunun düzenlenmesi Öz güvenin sağlanması Sosyalleşme, paylaşma duygusunun gelişmesi Koordinatif becerilerin kazandırılması Özel Becerilerin kazandırılması mümkündür. Ayrıca; egzersizin beyin hücrelerine etkisi de tartışılmaz bir gerçeklik… Illinois Üniversitesi Sinirbilim ve Kinesiyoloji Bölümü’nden Charles Hillman’ın çalışması ile egzersiz-beyin gücü ilişkisi ortaya konmuştur. 259 öğrencinin katılımı ile yapılan araştırmada, egzersiz yapan deneklerin, sosyo ekonomik statülerinden bağımsız olarak, matematik ve okuma derslerinde daha üstün bir performans sergiledikleri tespit edilmiştir.
Daha fazla kan, daha fazla oksijen anlamına geldiği için egzersiz yapan bir kişinin beyin hücreleri daha iyi beslenir. Beyinde, vücudun nörotransmiter fabrikasındaki ustabaşı gibi çalışan IGF ( bir çeşit protein), egzersizle salgılanır. Bu madde kan ile birlikte yol alır ve sonunda beyne ulaşır. Bu protein, başka kimyasal maddelerin üretilmesi için emirler verir. Bu üretilen maddelerden biri beyinde üretilen BDNF’dir. Düzenli egzersiz yardımıyla vücut, BDNF düzeyini geliştirir ve bunun sonucunda beynin sinir hücrelerinde dallanmalar başlar. Böylece birbirleriyle birleşen yeni yollar, haberleşme alt yapısını geliştirir. Öğrenme olgusunun altında yatan da işte bu süreçtir. BDNF’nin miktarı ne kadar çok ise, beynin kapasitesi de o kadar genişler. UCLA’dan sinirbilimci Fernando Gomez-Pinilla , BDNF’nin az olması durumunda beynin yeni bilgilere kendisini kapattığını söylemektedir. Georgia Üniversitesi’nden spor bilimleri Prof. Phil Tomporowski; “Çocuklarda, yetişkinlerde olduğu gibi egzersizden en fazla yararı beynin hipokampus bölgesi sağlar. Hiperaktif çocukların ebeveynleri bunun farkındadır. Pek çok vakada ilaç yerine çocukların yoğun spor yapması önerilir” demektedir. Yoğun yapılan spor, çocukların beyinlerinde kalıcı etki yaratır. Fiziksel aktivite, tüm insanlar için sağlıklı yasam sitilinin önemli bir parçasıdır. Fakat bu durum otistik spektrum bozukluğu tanısı olan bireylerin de içinde bulunduğu tüm engelli bireylerde sıkça göz ardı edilmiş bir konu maalesef…
Fiziksel aktiviteye katılımları, yinelenen davranışlarda azalma, uygun tepkileri arttırma, sosyal etkileşim potansiyeli sağlama gibi yararları gösterilmesine rağmen otistik spektrum bozukluğu olan bireylerin motor fonksiyonları ihmal edilmiş bir alandır . İşte yukarıda saydığımız yararlar nedeni ile fiziksel aktivitenin, otizmli çocukların gün içerisindeki programlarına yerleştirilmesi önemli ve elzemdir. Atalarımızın da dediği gibi “İşleyen demir ışıldar”. Tabii eğer doğru bir yaklaşım ve davranışçı eğitim teknikleri ile çocuğa yaklaşılır ise… Onun da bir birey olduğu, duyguları ve ek sağlık sorunları da olabileceği göz önünde tutulursa başarı kendiliğinden gelecektir.